کاربرد و ماهیت تابلو برق را میتوان در زندگی هرروزه خودمان مشاهده و لمس کنیم.
فرض کنید جاروبرقی جدیدتان را به برق میزنید تا روشنش کنید، اما ناگهان لامپ اتاق خاموش میشود و ساعت دیجیتالی روی وسایلتان از کار میافتد. این یعنی برق رفته است؟
نه، احتمالا مشکل از کلید (بریکر) است. بریکر (مدار شکن)، کلیدهای امنی هستند که هنگام بارگذاری بیش از حد جریان، به طور خودکار برق بخشی از خانهی شما را قطع میکنند.
هر خانهای ، تعداد زیادی برکر دارد که همگی با هم در تابلو برق مستقر شدهاند.
این مغز سیستم الکتریکی خانهی شماست.
تابلو برق چیست؟
جعبهای در دار و فلزی که معمولا در دیوار خانه جایی دور از دید جایگذاری شده است.
در داخل آن کلیدهای به اصطلاح کنتور برق وجود دارد. میتوانید آن کلیدها را خاموش و روشن کنید. این تابلوها از وارد شدن شوک الکتریکی به تجهیزات جلوگیری میکند.
به بیانی دیگر، مسئولیت حفاظت از تجهیزات در برابر عوامل محیطی را دارد.
در تابلو برق ، بریکر یا قطعکنندهی اصلی مدار را میبینید که مسئولیت کنترل کل شدت جریان خانهی شما را به عهده دارد.
کلیدهای تکی هم در آن قابل مشاهده هستند. هر کدام از این کلیدها مسئول بخش خاصی از خانهی شما میباشند.
در بعضی از خانههای قدیمی، بریکر یا قطعکنندهی جریان مدار نیست و به جایش فیوز دارند. اگر جعبه فیوز داشته باشید، هیچ کلیدی روی آن نخواهید دید.
تابلو برق خانگی
برقی که در خانهتان دارید، از سیم برق بیرون گذر و به تابلو برق شما هدایت میشود. میتوانید با استفاده از کلید اصلی تابلو برق تان، از ورود این جریان از منبع تغذیه اصلی جلوگیری کنید.
تابلو برق چگونه کار میکند؟
هنگامی که ورود جریان به تابلو برق زیاد باشد، کلید های مدار قطع (خاموش) میشوند. این کلید ها وسایل ایمنی ای هستند که از ایجاد آسیب به خود خانه و وسایل الکتریکی جلوگیری میکنند.
اگر کلیدهای مدار جریان را قطع نکنند، ممکن است آتش سوزی و یا برق گرفتگی اتفاق بیفتد.
هر کلید، مسئول یک مدار و هر مدار هم متعلق به یک اتاق و یا ناحیهای از خانه است. دستگاههای پرمصرف مانند بردهای الکتریکی یا تهویه مطبوع ممکن است کلید قطع کننده مخصوص به خود را داشته باشند.
هر کلید قطع کننده برای حمل یک بار الکتریکی خاص طراحی شده است.
کلیدهای قطع کننده مدار بسته به مقدار برقی که برای کار کردن نیاز دارند، اندازه های مختلفی دارند.
برای مثال، قطع کننده های سرویس برق خانه بر اساس میزان آمپری که می توانند تحمل کنند، تقسیم می شوند.
تنها کاری که لازم است هنگام پرش کلید انجام دهید، برگرداندن و چرخاندن آن به حالت اولیه است. اما در خانه های قدیمی تر با جعبه فیوز، نمیتوانید آن را به این سادگی ریست کنید.
اگر جعبه فیوز منفجر شد باید کل آن را تعویض کنید.
کلید قطع کننده مدار (Circuit Breaker)
بریکرها از 15 تا 200 آمپر می باشند اما اکثر آنها 15، 20 یا 30 آمپر هستند.
یک کلید قطع کننده تکی معمولاً 120 ولت را تامین می کند که برای چراغ ها، تلویزیون و غیره کافیست. یک بریکر دوگانه برای تامین 240 ولت طراحی شده است. این برای وسایل بزرگ که انرژی زیادی مصرف میکنند، کاربرد دارد مانند اجاق گاز یا خشک کن برقی.
وسایل بزرگ و پرقدرت مانند اجاق گاز یا یخچال باید هر کدام قطع کننده اختصاصی خود را داشته باشند.
هنگام بروز مشکل در تابلو برق چه کنیم؟
قطع شدن کلید
همان طور که قبلا گفتیم، در صورتی که جریان ورودی به مدار زیاد باشد، مدارشکن ( بریکر ) جریان را قطع میکند.
برای مثال فرض کنید که همزمان با روشن بودن تلوزیون و کامپیوتر، در حال استفاده از سشوار هم هستید. حتی اگر تمام آنها به پریزهای مختلف وصل شده باشند، ممکن است در یک مدار قرار گرفته باشند.
این کار ممکن است منجر به مصرف بیش از حد توان و جریان قطع شود.
اگر جریان قطع شد چه کنیم؟
- برق اقلامی که باعث قطع شدن جریان شدهاند را قطع کنید.
- درب جعبه تابلو برق را باز کنید.
- کلید قطع شده را پیدا کنید. از بین تمام کلیدهای موجود، پیدا کردن کلیدی که بین وضعیت خاموش و روشن گیر کرده باشد، آسان است.
- کلید را به سمت وضعیت خاموش و بعد به سمت روشن ببرید.
- الان میتوانید دوباره از وسایل برقی خود استفاده کنید.
فقط یادتان باشد که از همه وسایل برقی همزمان استفاده نکنید اما اگر مجبور شدید، یکسری را به پریز دیگری منتقل کنید.
اگر دستگاه برقی مشکل ساز را خاموش کردید اما کلید مدار همچنان قطع بود، احتمال دارد که مشکل جای دیگری باشد.
ظرفیت ناکافی
اگر کلیدهای جریان ( بریکر ) های شما زیاد قطع میشوند، ممکن است مشکل از ظرفیت باشد.
اگر فقط یک کلید دائم قطع میشود، بهتر است بعضی از لوازم برقی را از آن مدار جدا و به مدار دیگری منتقل کنید.
اگر به اندازهی کافی مدار ندارید، ( مثلا تمام پریزهای آشپزخانه روی یک مدار قرار گرفته اند.) بهتر است از یک برقکار کمک گرفته تا مجددا سیم کشی کلیدها را انجام دهد و یا مدار اضافه کند.
در برخی موارد، یک برقکار می تواند پنل های فرعی یا مدارهای پشت سر هم اضافه کند تا مصرف برق را به طور موثر تری پخش کند.
اما ممکن است که به حد مجاز سرویس برق خانه تان هم رسیده باشید.
اگر کلید هایتان اغلب قطع و دیوارهی تابلو برق تان داغ میشود، ممکن است لازم باشد کل سیستم الکتریکی خود را به سرویس 200 یا حتی 400 آمپر ارتقا دهید که کاری بزرگ و هزینهبر است. (اما بعضی وقت ها بسیار ضروری است.)
راه حل کوتاه مدت آن این است که میتوانید با روشن نکردن همزمان تعداد زیادی دستگاه (مخصوصا دستگاه هایی مانند سیستم های HVAC، آبگرمکن ها،دستگاه های دوقلوی لباسشویی و خشک کن) مشکل ظرفیت سیستم را برطرف کنید.
خوردگی
خوردگی تابلوهای برق یا سیم کشی اطراف آنها نشانه وجود رطوبت است.
با این حال، اگر فقط خوردگی یا زنگ زدگی را روی درب فلزی یا قاب تابلو برق خود مشاهده کردید، ممکن است مشکل مهمی نباشد.
رطوبت موجود در هوا می تواند باعث زنگ زدگی شود. فقط لازم است تابلو برق خود را سنباده بزنید و دوباره رنگ کنید.
هر چند خوردگی روی کلیدهای قطع کننده یا سیم کشی برق بسیار مسئله مهمی است. این می تواند نشانه نفوذ رطوبت از بیرون به سیستم الکتریکی شما باشد.
اتصال کوتاه
این وضعیت کمی جدی تر است.
هنگامی که یک سیم حاوی جریان (که به آن سیم گرم می گویند) زمین شود، باعث اتصال کوتاه می شود. زمانی که موشها یا حیوانات دیگر به سیمکشی آسیب میزنند، یا وقتی دستگاهی را با مدار آسیبدیده وصل میکنید، این اتفاق میافتد. پیدا کردن علت اتصال کوتاه می تواند سخت باشد.
اگر فکر میکنید دستگاه خاصی باعث اتصال کوتاه میشود، کلید تامین کننده برق اصلی را قطع کنید.
حتما چک کنید تا سیمی ذوب نشده باشد.
همچنین مراقب بوی سوختگی و لکه های قهوهای رنگ باشید. اینها همه نشانه های مدار معیوب است.
اگر دستگاه را از برق بکشید و کلید بریکر به درستی ریست شود، احتمالاً آن دستگاه باعث اتصال کوتاه شده است.
اگر نمی توانید دستگاه خاصی را پیدا کنید که باعث اتصال کوتاه شده باشد، ممکن است سیم های متقاطع در سیستم برق شما وجود داشته باشد.
شما باید با یک برقکار تماس بگیرید تا اتصال کوتاه گریزان را پیدا کرده و آنها را تعمیر کند.
خطای زمین
زمین شدن زمانی اتفاق میافتد که یک سیم حاوی جریان یا سیم گرم با سیم زمین یا هر چیز دیگری که به زمین متصل است، برخورد کند.
“زمین شدن” به این معنی است که الکتریسیته می تواند از طریق آن جسم به زمین جریان یابد.